Instytut Filozofii i Socjologii został ukonstytuowany i rozpoczął działalność z początkiem 2002 roku, po reorganizacji i podziale powstałego w 1980 roku Instytutu Nauk Społecznych. Jednak początki filozofii i socjologii w Uniwersytecie Pedagogicznym w Krakowie sięgają lat czterdziestych XX wieku. Już wówczas istniały, w ramach Wydziału Humanistycznego, jednostki organizacyjne, których pracownicy podejmowali badania w zakresie filozofii, socjologii czy nauk społecznych i prowadzili zajęcia dydaktyczne z tych specjalności na wszystkich kierunkach Uczelni.

Instytut zatrudnia samodzielnych pracowników nauki (w tym profesorów tytularnych) oraz adiunktów i asystentów, zgrupowanych  w wyspecjalizowanych katedrach. Dyrektorem Instytutu Filozofii i Socjologii jest prof. dr hab. Janusz Majcherek, jego zastępcami są dr hab. prof. UP Dorota Probucka oraz dr hab. prof. UP Piotr Długosz. Instytut posiada uprawnienia do nadawania stopnia doktora w zakresie filozofii.

W instytucie prowadzonych jest sześć kierunków studiów:

• Filozofia na poziomie licencjackim i magisterskim, a także studia doktoranckie
• Socjologia na poziomie licencjackim i magisterskim ze specjalnościami:
  • Kryminologia i dezorganizacja społeczna oraz
  • Socjologia biznesu i zarządzania
• Etyka – mediacje i negocjacje na poziomie licencjackim i magisterskim
• Zarządzanie oświatą i organizacjami pozarządowymi na poziomie licencjackim
• Kognitywistyka na poziomie licencjackim
• Polityka Społeczna na poziomie licencjackim i magisterskim

Oprócz powyższych kierunków Instytut posiada bogatą ofertę studiów podyplomowych. Ponadto pracownicy Instytutu prowadzą zajęcia z filozofii, etyki, socjologii, antropologii społecznej i wielu innych przedmiotów na rozmaitych kierunkach Uniwersytetu Pedagogicznego, a także kilka wykładów ogólnouczelnianych.

IFiS jest siedzibą kilku ogólnokrajowych stowarzyszeń i organizacji naukowych:

Polskie Towarzystwo Etyczne, którego celem jest upowszechnianie światowego dorobku z zakresu etyki normatywnej, opisowej i metaetyki; inicjowanie publicznych dyskusji wokół dylematów moralnych; uwrażliwianie społeczeństwa na problemy moralne; a także stwarzanie warunków dla integracji środowiska etyków w instytucjach naukowych, edukacyjnych czy w organizacjach pozarządowych.

Akademickie Stowarzyszenie Przeciwko Myślistwu Rekreacyjnemu, którego celem jest społeczne potępienie i eliminacja myślistwa rekreacyjnego na poziomie ustawowym; inicjowanie publicznej dyskusji dotyczącej myślistwa rekreacyjnego i ukazywanie moralnego zła tkwiącego w tym procederze; edukacja na rzecz rozwoju świadomości moralnej celem ukazania, iż rekreacyjny kontekst zabijania zwierząt uwłacza ludzkiej godności; a także stwarzanie warunków do integracji środowiska akademickiego w celu przeciwdziałania myślistwu rekreacyjnemu.

Polskie Towarzystwo Karla Jaspersa, rozwijające i popularyzujące dorobek jednego z najwybitniejszych filozofów XX wieku, współtwórcy egzystencjalizmu. Towarzystwo, którego prezesem jest prof. dr hab. Czesława Piecuch, prowadzi rozległą współpracę z podobnymi organizacjami i stowarzyszeniami zagranicznymi.

Centrum Badań Myśli Sørena Kierkegaarda, założone w dwusetną rocznicę urodzin wybitnego duńskiego filozofa (2013), rozwijające i propagujące jego dorobek. Jednym z celów Centrum jest dokonanie pełnego polskiego wydania dzieł Kierkegaarda. Centrum kieruje dr hab. prof. UP Antoni Szwed.

Instytut jest wydawcą trzech czasopism naukowych:

„Argument”  to półrocznik o profilu filozoficznym, którego redaktorem naczelnym jest dr hab. prof. UP Marzenna Jakubczak. Pismo na liście MNiSW posiada 40 pkt.

„Studia Sociologica” (półrocznik, ukazuje się w serii „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis”), którym kieruje prof. dr hab. Janusz A. Majcherek.

„Edukacja Etyczna”  to rocznik o profilu filozoficznym którym kieruje dr hab. prof. UP Dorota Probucka. Pismo na liście MNiSW posiada 40 pkt.

W Instytucie działają koła naukowe studentów:

Koło Naukowe Studentów Filozofii „Arche”

Socjologiczne Koło Naukowe, którym opiekuje się dr Anna Karnat. Koło prowadzi regularne spotkania, także w specjalnych cyklach „Spotkanie z Autorem”, będących debatą nad publikacjami książkowymi pracowników Instytutu, oraz doroczne (listopadowe) „Zaduszki Socjologiczne”, poświęcone wspomnieniom postaci wybitnych nieżyjących socjologów i ich dorobku

W Instytucie odbywają się regularnie (co dwa lata) Ogólnopolskie Fora Etyczne, organizowane przez dr hab. prof. UP Dorotę Probucką, wieńczone każdorazowo publikacją zawierającą referaty wygłoszone w trakcie kolejnego Forum. W ramach Instytutu prowadzone są również cykliczne otwarte wykłady z socjologii współczesnej z wybitnymi przedstawicielami nauk społecznych. W ramach cyklu Instytut gościł między innymi: prof. dra hab. Jerzego Hausnera, prof. dra hab. Henryka Domańskiego, prof. dra hab. Andrzeja Rycharda, prof. dra hab. Tomasza Goban-Klasa, prof. dra hab. Piotra Sztompkę, prof. dra hab. Janusza Czapińskiego. Co roku Instytut organizuje kilka konferencji krajowych i zagranicznych oraz zaprasza z wykładami gościnnymi uznanych naukowców i badaczy z zagranicy, między innymi z Indii, USA, Turcji i Szwecji.

W naszych murach gościmy również studentów uczestniczących w programie Erasmus/Erasmus+ dla których wykładowcy przygotowali specjalną ofertę dydaktyczną. Dotychczas w zajęciach w naszym Instytucie uczestniczyli studenci ze Słowacji, Turcji, Hiszpani, Niemiec, Włoch i Grecji.

W Instytucie corocznie odbywa się wielka debata filozoficzno-socjologiczna pod nazwą „Bitwa Idei”, z udziałem pracowników i studentów. Inicjatorką i organizatorką tego wydarzenia jest dr hab. prof. UP Katarzyna Haremska.

Prof. dr hab. Janusz A. Majcherek (wiceprzewodniczący krakowskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Filozoficznego) organizuje i prowadzi w jednym z krakowskich klubów comiesięczne debaty pod nazwą “Biesiady Filozoficzne”, w których uczestniczy kilkadziesiąt osób z krakowskich środowisk akademickich i naukowych.

Oprócz bogatej oferty dydaktycznej Instytut prowadzi intensywną działalność badawczą, czego efektem liczne publikacje i projekty badawcze finansowane ze środków Narodowego Centrum Nauki oraz Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

W roku 2015 w strukturze Instytutu Filozofii i Socjologii powołana została Pracownia Badań Społecznych, która została przekształcona w ogólnouczelniane Centrum Badań i Innowacji inLAB. Centrum prowadzi działalność badawczą i analityczną dotyczącą problematyki społecznej, gospodarczej i politycznej.

Wyposażone jest w nowoczesną infrastrukturę i oprogramowanie umożliwiające realizację dużych projektów z zakresu badań społecznych i marketingowych w oparciu o najnowsze technologie i procedury metodologiczne stosowane w najlepszych ośrodkach badawczych w Polsce i Europie.

Zespół Centrum Badań i Innowacji inLAB to wysoko wykwalifikowana kadra ekspertów i specjalistów z dużym kapitałem wiedzy oraz doświadczenia praktycznego, ściśle współpracująca z renomowanymi ośrodkami naukowymi i badawczymi w Polsce i za granicą.

Instytut jest jednostką otwartą na współpracę z różnymi instytucjami lokalnymi i krajowymi. Dyrekcja Instytutu podpisała porozumienia z kilkunastoma instytucjami publicznymi, stowarzyszeniami i firmami.

W ramach porozumienia nasi studenci mogą odbywać praktyki, staże, wizyty studyjne oraz brać czynny udział we wspólnie realizowanych inicjatywach.

Instytut jest także siedzibą Komitetu Okręgowej Olimpiady Filozoficznej w Krakowie, przewodnicząca: prof. Czesława Piecuch.